De kunst van kneden: gewoontes en patronen die stevigheid geven

Discipline: van werkwoord naar levenshouding

Als klein meisje kreeg ik vaak te horen dat ik “gedisciplineerd” was. Ik werkte volgens vaste stappen, deed netjes wat er gevraagd werd en kreeg daar complimenten voor. Ook later, in mijn werk, hoorde ik datzelfde woord telkens terug. Discipline. Alleen… het kreeg voor mij een nare bijsmaak. Discipline stond gelijk aan werk, streng zijn, en vooral: geen lol. In mijn privéleven vond ik discipline eigenlijk maar overbodig. Daar wilde ik juist vrijheid voelen.

Het gevolg? Als twintiger en begin dertiger gooide ik discipline compleet overboord zodra ik niet op kantoor zat. Ik deed vooral waar ik zin in had, maar merkte dat ik óók dingen liet liggen die me eigenlijk goed zouden doen. Pas nu, eind dertig, besef ik dat discipline niet draait om straffen of jezelf in een keurslijf persen. Het draait om trouw zijn aan je afspraken – óók die je met jezelf maakt. Dáár zit de echte vrijheid.

Kneden = herhaling

Je voelt hem wel al aankomen he ;-)... Wie wel eens brood heeft gekneed, weet hoe belangrijk herhaling is. Je kunt deeg niet één keer indrukken, uittrekken, oprollen en verwachten dat er een stevig, luchtig brood uitkomt. Het is de kracht van steeds weer terugkomen, steeds opnieuw kneden, die zorgt voor de stevigheid en luchtigheid.

Met gewoontes werkt het net zo. Eén keer vroeg naar bed gaan, één keer een rondje wandelen of één keer mediteren maakt nog geen verschil. Het is het ritme, de herhaling, de kleine patronen die uiteindelijk stevigheid geven aan je leven.

De psychologie achter gewoontes

In de psychologie kennen we het idee dat patronen vaak onbewust zijn ingesleten. In schematherapie wordt dit mooi uitgelegd: oude overtuigingen (“discipline is streng en saai”) kunnen ons gedrag sturen zonder dat we het doorhebben. Pas als je dit doorbreekt, ontstaat er ruimte voor nieuwe, gezonde patronen.

Ons brein helpt daar overigens niet altijd bij mee. Vanuit de evolutie is ons brein zo gebouwd dat het energie wil besparen. Bekend gedrag kost minder energie dan nieuw gedrag. Dat verklaart waarom we vaak terugvallen in oude gewoontes: ze zijn comfortabel voor het brein, zelfs als ze ons eigenlijk niet dienen. Nieuw gedrag vraagt bewuste aandacht en oefening, net zoals kneden in het begin zwaar voelt maar soepeler wordt naarmate je doorgaat.

Daarom werkt de Japanse management filosofie Kaizen zo goed: kleine verbeteringen, consequent herhaald, zorgen op de lange termijn voor enorme vooruitgang. Het principe is hetzelfde als bij compound interest in de financiële wereld: kleine bedragen lijken onbeduidend, maar door herhaling en tijd stapelen ze zich op tot een indrukwekkend resultaat. Hetzelfde geldt voor je gewoontes. Wat vandaag een mini-actie lijkt, kan over maanden en jaren een levensveranderend verschil maken.

En juist daar komt de growth mindset om de hoek kijken: het idee dat je fouten en terugvallen niet ziet als falen, maar als onderdeel van leren en groeien. Als je elke dag een kleine stap kunt zetten en jezelf toestaat onderweg te oefenen, word je net als dat deeg: steeds steviger, soepeler en beter gevormd.

Mini-workbook: versterk je stevigheid deze week

Wil jij stevigheid in je leven opbouwen? Probeer deze mini-oefening:

 1. Kies één gewoonte die je stevigheid geeft. Denk aan:

  ○ elke dag 10 minuten wandelen

  ○ je dag afsluiten door 3 dingen op te schrijven waar je dankbaar voor bent

  ○ elke ochtend een groot glas water drinken

 2. Maak het mini. Stel dat je wilt wandelen: begin met je schoenen aantrekken en twee minuten buiten lopen. Dat is genoeg. Het gaat om het ritme, niet om de prestatie.

 3. Koppel het aan iets dat je al doet. Zet je glas water klaar naast de koffiemachine. Of leg een pen en schrift op je kussen, zodat je er niet omheen kunt voor je gaat slapen.

 4. Vier je succes. Sta even stil bij het feit dat je je afspraak met jezelf hebt nagekomen. Hoe klein ook – dit is de basis van stevigheid.

Structuur = vrijheid

Wat ik zelf heb geleerd: structuur voelt niet beperkend, maar bevrijdend. Het geeft me houvast, net zoals een goed gekneed deeg een brood zijn stevigheid geeft. Discipline is niet langer de boeman van mijn jeugd, maar de stille kracht die me helpt om goed te functioneren – als werknemer, vriendin, partner, en vooral als Irene.

Ik zie structuur tegenwoordig als een omlijnd speelveld. Binnen dat veld kan ik de meest idiote bewegingen maken: dansen, vallen, experimenteren, weer opstaan. Het is de basis die me de vrijheid geeft om los te laten, omdat ik weet dat ik altijd terug kan vallen op mijn gewoontes. En eerlijk? Soms stap ik er even buiten. Maar dat is niet erg, zolang ik de weg terug naar dat speelveld weer weet te vinden.

Wil je meer van dit soort gewoontes?

Schrijf je in voor mijn nieuwsbrief en ontvang elke maand een mini-gewoonte-tip. Kleine acties, groot effect – rechtstreeks in je inbox.