Muziek, de taal van de ziel

23 mei 2024

“Muziek is de taal van de ziel in verdrietige momenten,” zei de beroemde componist Ludwig van Beethoven ooit. Voor velen van ons is muziek een toevluchtsoord, een plek waar we ons begrepen en minder alleen voelen, vooral tijdens de donkerste periodes van ons leven. Wanneer je door bijvoorbeeld een depressie of een moeilijke periode in je leven gaat, kunnen de zware teksten en melancholische melodieën paradoxaal genoeg een bron van kracht en troost zijn. In deze blog verkennen we hoe muziek je kan helpen om door te gaan.

Heb je haast en kan je niet het hele artikel lezen? Geen probleem, scroll gewoon zoals je gewend bent naar de “Conclusie”.

De verbinding tussen muziek en emotie

In mijn eerdere blogs heb ik het al gehad over de verbinding tussen muziek en emotie. Over hoe muziek zelf een unieke capaciteit heeft om direct in te spelen op onze emoties. Het kan ons blij, verdrietig, energiek of rustig laten voelen. Deze emotionele reactie is vaak intuïtief en onmiddellijk. Ook kan muziek als trigger werken voor een krachtige herinnering, deze emotionele reactie wat langzamer op gang komen.

Kort gezegd, kunnen de melodieën, harmonieën en ritmes bestaande stemmingen versterken of veranderen. Een geweldige reden om muziek als hulpmiddel te gebruiken bij jouw emotionele regulatie!

Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt overigens wat wij vaak al intuïtief ervaren. Muziek heeft een krachtige invloed op onze emoties volgens verschillende wetenschappelijke studies. Zo zijn er studies die aantonen dat muziek luisteren bepaalde hersengebieden activeert die geassocieerd zijn met emotionele verwerking, zoals het limbisch systeem, waaronder de amygdala en de hippocampus. Muziektherapie, een vorm van behandeling waarbij muziek wordt gebruikt om emotionele, cognitieve en sociale behoeften te vervullen, heeft bewezen effectief te zijn bij het verminderen van symptomen van depressie en angst.

Voorbeelden uit het dagelijks leven

Is het je al eens opgevallen hoe jouw muzieksmaak kan veranderen al naar gelang van jouw stemming? Dat je soms muziek gebruikt om jezelf op te beuren, of om juist even de woede of het verdriet eruit te werken? Veel mensen gebruiken in hun dagelijks leven muziek om hun stemming te verbeteren of te stabiliseren. Vaak gebeurd dit onbewust, waardoor in mijn ogen, een grote kracht van dit instrument (pun intended) verloren gaat.

Stel nu, dat je bewust een vrolijk liedje opzet wanneer je een oppepper kunt gebruiken, of juist een rustgevend nummer beluistert wanneer je wilt ontspannen na een stressvolle dag. Het moment waarop ik muziek bewust ging inzetten, ging er een hele wereld voor me open. Zo waren er regelmatig dagen waarop ik mezelf nauwelijks uit bed kon krijgen. Door nu juist mijn alarm te combineren met een (voor mij) inspirerende playlist, kom ik zelfs op mijn “moeilijke” dagen een stuk makkelijker mijn bed uit. Zo zie je maar weer hoe muziek een directe en positieve impact kan hebben op ons emotionele welzijn.

Lyrics als spiegel van je ziel

Oh, aan deze heb ik me zo vaak schuldig gemaakt. Vooral als ik alleen in mijn auto zat en de geluidsinstallatie schaamteloos knetterhard kon zetten. Ik kan het aantal keer dat ik “Stamina” van Anastacia knetterhard afspeelde in de auto, terwijl ik uit volle borst meezong (nou ja, blerren is denk ik een correctere omschrijving)…

De teksten van een lied kunnen diep resoneren met wat we voelen, soms zelfs beter dan we zelf kunnen verwoorden. Zware, melancholische lyrics kunnen een spiegel vormen voor onze innerlijke wereld en ons helpen onze eigen gevoelens te herkennen en te benoemen. Dit proces van herkenning kan therapeutisch zijn, omdat het ons helpt om meer inzicht te krijgen in onze eigen emotionele staat.

Identificatie en begrip

Wanneer je naar een lied luistert met teksten die overeenkomen met je eigen gevoelens, kan dit een sterk gevoel van identificatie en begrip creëren. Het besef dat iemand anders dezelfde gevoelens heeft ervaren en verwoordt, kan een gevoel van verbondenheid en validatie geven. Dit kan vooral belangrijk zijn tijdens depressieve periodes, wanneer je je geïsoleerd en onbegrepen kunt voelen.

De liederen “Heavy” van Linkin Park of (heel toepasselijk) “Heavy” van SkyDxddy & Citizen Soldier helpen me realiseren dat ik niet de enige ben die de “donkere kant” van het leven kent 😉.

Expressie van onderdrukte emoties

Oke, we weten nu ondertussen wel, muziek kan dienen als een uitlaatklep voor emoties die we misschien moeilijk vinden om op andere manieren te uiten. Meezingen of zelfs gewoon luisteren naar muziek kan helpen bij het loslaten van emoties die anders onderdrukt zouden blijven. Dit kan een gevoel van opluchting en bevrijding geven.

Zelf gebruik ik af en toe heel bewust nummers waarvan ik weet dat de lyrics me laten huilen. Waarom? Nou, niet omdat ik van huilen hou! Nee, er zijn echter momenten waarop ik de uiting (het huilen) van een emotie (verdriet, frustratie, teleurstelling, etc) onbewust enorm onderdruk. Wat er vaak voor zorgt dat de emotie als het ware “niet uit mijn lichaam” gaat en zowaar kan gaan etteren. Met als gevolg dat ik me vaak langer naar, down en rot voel, puur en alleen omdat ik de emotie niet uit. Door op dat soort momenten muziek op te zetten die me emotioneel maakt, raak ik de snaar aan van die emotie zodat ik er wel uiting aan kan geven. Zoals gezegd: het luisteren naar een nummer dat aansluit bij je gevoelens kan een veilige en gezonde manier zijn om opgebouwde spanningen en stress los te laten.

Transformerende kracht van muziek

Muziek heeft de kracht om ons niet alleen te helpen bij het verwerken van verdriet, maar ook om ons te transformeren en te versterken. Door de emoties die muziek oproept, kunnen we ons veerkrachtiger voelen. Dit gebeurt wanneer we ons eigen verdriet herkennen in muziek en daardoor een diepere verbinding met onze eigen ervaringen maken. Hierdoor kunnen we een gevoel van kracht en vastberadenheid ontwikkelen.

Inspirerende artiestenverhalen

Veel artiesten hebben zelf moeilijke tijden doorgemaakt en deze ervaringen verwerkt in hun muziek. Hun verhalen kunnen inspirerend zijn en laten zien hoe muziek een helende kracht kan hebben. Een voorbeeld is bijvoorbeeld Anastacia en haar album Resurrection. Dit album schreef ze tijdens haar tweede borstkanker traject en in mijn beleving kun je dit ook terug horen in haar nummers. Een ander voorbeeld is Demi Lovato, die haar persoonlijke strijd met mentale gezondheid heeft omgezet in krachtige nummers die resoneren met veel luisteraars.

Balans vinden

Oke, één van de dingen die ik heb mogen leren, is dat ook dit instrument een (persoonlijke) balans kent. Ja, muziek helpt me bij het erkennen en uitdrukken van emoties, maar teveel zwaarmoedige muziek zorgt op de langere termijn er ook voor dat ik me zwaarmoediger voel. Daarom kies ik vaak voor een combinatie van nummers die het gevoel / de emotie die ik ervaar geweldig weten uit te drukken en nummers die me een schop onder de kont geven en me motiveren niet bij de pakken neer te gaan zitten. Mijn favoriet hiervoor? “Blessed” van Fearless Motivation.

Muziek biedt niet alleen troost en herkenning, maar kan ook een bron van kracht en veerkracht zijn. Door bewust muziek te kiezen die past bij onze emotionele behoeften, kunnen we muziek gebruiken als een hulpmiddel om door te gaan, zelfs in de moeilijkste tijden. Het creëren van een muzikale omgeving die zowel onze donkere momenten erkent als ons naar het licht leidt, kan ons helpen om sterker uit onze uitdagingen te komen.

Praktische tips

- Maak tijd voor muziek: Plan momenten in je dag waarop je bewust naar muziek luistert die aansluit bij je stemming.

- Zing / dans mee: Zingen of dansen kan fysiek helpen bij het loslaten van spanning en emotionele blokkades.

- Maak je eigen ‘survival’ playlist: Het samenstellen van een playlist die je helpt door moeilijke tijden heen te komen. Kies nummers die zowel je gevoelens reflecteren als nummers die je moed geven en je eraan herinneren dat je sterker bent dan je denkt.

- Mindful luisteren: Bewust luisteren naar muziek kan de emotionele voordelen vergroten. Neem de tijd om echt te luisteren naar de teksten, melodieën en ritmes. Probeer tijdens het luisteren je gedachten en gevoelens te observeren zonder oordeel. Dit kan je helpen om meer inzicht te krijgen in je emotionele staat en om muziek effectiever te gebruiken als een hulpmiddel voor zelfzorg.

Conclusie

Muziek kan jouw krachtige bondgenoot worden / zijn wanneer jij je niet lekker in je vel voelt zitten. Muziek beinvloed en ondersteunt onze emoties zowel direct als indirect. Ritmes, muziekstijl en specifieke lyrics kunnen ons helpen onze gevoelens (beter) te herkennen en te begrijpen.

Sterker nog, juist daardoor kan muziek heel goed als een uitlaatklep dienen voor onderdrukte emoties. Muziek an sich heeft een transformerende kracht en deze kan jij bewust inzetten. Daarnaast kunnen ook juist de verhalen van de artiesten zorgen voor een extra motivatie / inspiratie wanneer je er doorheen zit.

Je kunt de kracht van muziek toepassen in jouw leven door tijd te maken om mindful (met andere woorden: bewust) naar de muziek te luisteren. Door met de lyrics mee te zingen of juist op het ritme van de muziek te dansen. Je kan hier zelfs een eigen “survival” playlist voor maken die je op de momenten dat jij het nodig hebt, van de plank aftrekt.