Van gifspuwer naar gemoedelijk: de wetenschap van een goed humeur

Er zijn periodes geweest waarin mijn stemming instabieler was dan een winkelwagentje met een wiebelwiel. Eén blik, één zucht, één kus die net te lang op zich liet wachten – en boem: van gezellig naar woedend in drie seconden. Mijn man heeft ongetwijfeld overwogen om een veiligheidshelm aan te schaffen voor het slapengaan.

Toen dacht ik nog dat ik gewoon "zo was". Prikkelbaar. Labiel. Onvoorspelbaar. Inmiddels weet ik beter. Mijn stemming wás onvoorspelbaar, maar niet zonder reden. En nog belangrijker: ik ben er niet volledig aan overgeleverd. Dat ontdekte ik pas toen ik begon te begrijpen hoe stemming werkt – én hoe ik er zelf invloed op heb, zelfs op dagen dat mijn hoofd daar totaal geen zin in heeft.

Wat bepaalt je stemming (en waarom het je geluksgevoel beïnvloedt)?

Stemming is geen bijzaak. Het is de onderstroom van hoe jij de wereld ervaart. Onderzoekers zoals Dr. Lisa Feldman Barrett stellen dat je stemming fungeert als een soort bril: het kleurt wat je waarneemt, hoe je situaties interpreteert en hoe je je eigen leven beoordeelt. Op een slechte dag voelt zelfs een compliment verdacht. Op een goede dag kun je lachen om de file en zwaaien naar de bestuurder naast je.

Je stemming wordt beïnvloed door een mix van:

• Gedachten: Hoe praat je tegen jezelf?
• Gevoelens: Welke emotionele reacties krijg je op die gedachten?
• Gedrag: Wat doe je vervolgens – trek je je terug, zoek je contact, beweeg je?
• Lichamelijke processen: Denk aan slaap, voeding, hormonen én natuurlijk neurotransmitters.
• Omgeving: De mensen om je heen, het nieuws dat je leest, de geluiden in je huis – alles draagt bij.

Je stemming wordt dus niet alleen in je hoofd aangestuurd. Ze ontstaat in interactie met jouw hele systeem – inclusief de input die je dagelijks tot je neemt.

Jouw brein op chemie: dopamine, serotonine, oxytocine en endorfine

In je hersenen werken vier belangrijke neurotransmitters mee aan je stemming. Je kunt ze zien als de ‘vier grote boodschappers’ van geluk en balans, zoals ook Dr. Andrew Huberman uitlegt in zijn podcast Huberman Lab.

1. Dopamine – de motivator

Dopamine komt vrij als je iets doet wat richting geeft: doelen stellen, afvinken, iets nieuws proberen. Kleine overwinningen, zoals een taak afronden of iets creatiefs doen, kunnen de aanmaak al stimuleren. Maar let op: snelle dopamine-hits (zoals scrollen op social media of snacken) geven maar kort effect en zorgen op de lange termijn vaak juist voor onrust en afhankelijkheid.

2. Serotonine – de stabilisator

Deze helpt je om je kalm en tevreden te voelen. Je kunt de aanmaak stimuleren door ritme in je dag, voldoende daglicht, dankbaarheid, meditatie en regelmatige beweging. Maar ook door jezelf op waarde te schatten in een sociale context (je gehoord of gewaardeerd voelen).

3. Oxytocine – de verbinder

Bekend als het ‘knuffelhormoon’. Het komt vrij bij aanraking, nabijheid en verbondenheid. Maar ook een oprecht gesprek, het geven van een compliment of iets betekenen voor een ander kan oxytocine verhogen.

4. Endorfine – de pijnstiller

Wordt aangemaakt bij intensieve inspanning, lachen, huilen of zelfs pittig eten. Alles waardoor je lijf even in actie komt of wordt geraakt, kan endorfine losmaken.

Het goede nieuws? Deze stoffen kun je vaak al binnen een paar minuten activeren met de juiste prikkel. Soms is vijf minuten dansen, lachen of bewust ademen genoeg om uit een negatieve stemming te glippen.

Gedrag beïnvloedt chemie – en andersom

Wat je doet, denkt en consumeert bepaalt in hoge mate hoe je stemming zich ontwikkelt. Gedrag is een directe brug tussen de buitenwereld en je innerlijke chemie. Kies jij ervoor om:

• in beweging te komen of stil te blijven zitten?
• met een warme vriend(in) te praten of door te scrollen op andermans leven?
• nieuws te lezen dat angst opwekt of een boek te pakken dat je inspireert?

Dan kies je – vaak onbewust – ook welke chemische reacties je activeert. Zelfs je gedachten zijn hierin invloedrijk. Negatieve zelfspraak kan stresshormonen activeren. Positieve, realistische zelfspraak kan je brein kalmeren en ruimte maken voor serotonine.

Ook je omgeving speelt een krachtige rol. Niet alleen wát je eet of kijkt, maar ook met wie je omgaat en welke meningen je overneemt, vormen je gemoedstoestand. Omring je je met mensen die vooral klagen, vergelijken of oordelen? Grote kans dat je stemming meezakt. Kies je voor mensen die je aanmoedigen, spiegelen en je energie geven? Dan lift je mee omhoog.

Langdurig stabieler voelen: wat écht werkt

Hoewel er snelle hacks bestaan om je stemming te boosten, zit het echte goud in de langetermijnstructuur. Ik heb geleerd dat hoe ik mijn dag begin, allesbepalend is voor de rest.

Voor mij betekent dat: rustig opstaan. Geen sprint naar de douche of ontbijt achteroverslaan, maar:

• een kop thee drinken zonder telefoon,
• rustig douchen,
• knuffelen met de katten,
• een bewuste muziekkeuze,
• en pas daarna in actie komen.

Dat ochtendritueel is als een kalibratie voor mijn brein. Het vertelt mijn systeem: je bent veilig, je hebt ruimte, je mag landen. En dat gevoel draag ik mee de dag in.

Als jij jouw unieke mix vindt van wat jou voedt, kalmeert of activeert, dan kun je je stemming veel stabieler houden. Niet door jezelf te forceren, maar door bewust en afgestemd te leven.

Wil jij dit proces verdiepen?

Wil jij ook ontdekken:

• welke kleine gewoontes jouw stemming stabiliseren?
• hoe jij jouw persoonlijke gelukshormoon-cocktail kunt samenstellen?
• hoe je slimmer kunt omgaan met je omgeving en consumptiegedrag?

Schrijf je dan in voor mijn nieuwsbrief of volg me op Instagram of Tiktok.
 Ik deel daar inzichten, opdrachten en stemmingshacks die je leven écht lichter maken.