Wat als je stemming altijd leidend is?

4 min

Ken je dat gevoel, dat je wacht tot je stemming “goed genoeg” is om in actie te komen? Dat je hoopt dat je motivatie als vanzelf komt opdagen, als een soort onzichtbare cheerleader die roept: “Je kunt het!” — maar die vervolgens onvindbaar blijkt?

Ik ken dat moment. Sterker nog, ik heb er een abonnement op gehad. Stemming als kompas, stemming als richtingaanwijzer, stemming als... excuus. Want als ik me niet goed voelde, dan mocht ik ook niet van mezelf presteren. Dan was alles te veel. Dan kroop ik in m’n schulp, of erger nog: dan rechtvaardigde ik allerlei uitstelgedrag, emotie-eten of eindeloos doomscrollen onder het mom van “ik moet hier gewoon even doorheen”.

Maar wat als dat niet klopt?

De valkuil van emotie-gestuurd gedrag

Ons brein is gebouwd om pijn te vermijden en plezier op te zoeken. Logisch dus dat we vaak wachten tot we ons goed voelen voordat we in actie komen. Alleen: stemming is veranderlijk. En wanneer je je stemming laat bepalen of je iets gaat doen, dan kun je eindeloos blijven hangen in de wachtkamer van het leven.

Psychologisch gezien is dit bekend als emotiegestuurd gedrag: je laat je keuzes, acties en reacties bepalen door je directe gevoelstoestand. En hoewel dat soms logisch lijkt (je bent toch geen robot?), levert het op lange termijn vaak frustratie op. Want als je stemming laag is, en je doet daardoor niks wat energie geeft, dan wordt je stemming... nog lager.

Het is een soort zelfversterkende afgrond: lage stemming → geen actie → geen succeservaringen → nóg lagere stemming. Je raakt verstrikt in wat ook wel learned helplessness genoemd wordt: het idee dat je niets kunt doen om je situatie te verbeteren. Niet omdat dat echt zo is, maar omdat je het bent gaan geloven.

Je stemming reguleren (zonder te onderdrukken)

En nee — ik pleit hier niet voor het onderdrukken van je emoties. Integendeel. Emotieregulatie is iets anders dan emotie-onderdrukking. Waar onderdrukking betekent dat je je gevoel wegduwt of negeert (“stel je niet aan”), betekent regulatie juist dat je je emoties leert herkennen, erkennen én kiezen hoe je ermee omgaat.

Dat is een wereld van verschil.

Een simpele manier om dit te oefenen, is door jezelf bij een nare stemming niet meteen te vragen: “Hoe kom ik hier zo snel mogelijk uit?” maar eerst: “Wat wil deze stemming me vertellen?” Soms is dat: ik ben overprikkeld. Of: ik voel me alleen. Of: ik ben moe, en niet lui.

Pas daarna komt de vraag: Wat heb ik nú nodig? Misschien een glas water. Of drie minuten buitenlucht. Misschien een warme trui. Of ja... drie keer op het hardst Hakuna Matata meezingen in de auto op weg naar een event dat je eigenlijk niet aan kon. (Ik spreek uit ervaring. En ja, ik verbaas me nog steeds dat de politie niet op de sirene afkwam.)

Humeurhendels: mini-interventies die werken

Je hoeft je stemming niet volledig te fixen voordat je in actie komt. Het helpt al als je jezelf een mini-schakel gunt: een kleine interventie waardoor je net uit die spiraal kunt stappen.

Denk aan:

30 seconden diep ademen
1 minuut naar buiten staren
Even je voeten voelen op de vloer
Je favoriete nummer opzetten
5 jumping jacks
Je kat knuffelen. Of je plant. Of desnoods je kussen.

Deze kleine acties hebben een direct effect op je autonome zenuwstelsel. Ze kunnen je uit een overprikkelde sympathische staat (fight/flight) halen, of je juist activeren uit een bevroren staat (freeze). Daarmee beïnvloeden ze ook je neurotransmitters — stoffen als dopamine (beloning en motivatie), serotonine (welzijn en stemming) en endorfine (pijnstilling en euforie). Sommige van deze stoffen reageren al binnen enkele minuten op gedrag, aanraking, ademhaling en beweging.

Je humeur verbeteren hoeft dus niet te wachten tot morgen.

De emotionele cyclus – en waarom jij niet kapot bent als het schommelt

Wat veel mensen niet weten: we hebben allemaal een natuurlijke emotionele ritmiek. Dat geldt zeker voor vrouwen, bij wie de hormonale cyclus van 28 tot 30 dagen grote invloed heeft op energie, stemming en veerkracht. In tegenstelling tot mannen, die vaker een 24-uurs hormonale cyclus hebben (met meer dagelijkse consistentie in testosteron en energie), kunnen vrouwen zich de ene week euforisch en onverwoestbaar voelen, en de week erna... liever onder een deken verdwijnen met chocola en een YouTube-algoritme vol kattenfilmpjes.

Dat maakt je niet onstabiel. Het maakt je menselijk.

In modellen zoals Human Design spreekt men zelfs van verschillende typen emotionele cycli of gemoedsgolven. Een kleine greep:

De geleidelijke golf: Je stemming bouwt langzaam op en zakt langzaam af. Denk: langzaam helderder worden of geleidelijk melancholie voelen.
De abrupte piekgolf: Je stemming schiet ineens omhoog of omlaag zonder duidelijke aanleiding. (Soms zelfs letterlijk bij het tandenpoetsen.)
De vlakke lijn met plotselinge diepte: Je voelt je vaak neutraal, maar dan ineens BAM — een golf van twijfel, frustratie of intens verdriet.
De cyclische golf met voorspelbaar patroon: Herhaling op vaste momenten, vaak hormonaal gestuurd.
De externe spiegelgolf: Je stemming wordt sterk beïnvloed door je omgeving — door de stemming van anderen of de sfeer in een ruimte.

Het belangrijkste is: leer jouw golf kennen. Ga jezelf niet corrigeren als je een paar dagen minder energie voelt, maar wees nieuwsgierig: Is dit mijn patroon? Wat helpt mij in dit stadium? Wat kan ik nu loslaten, en wat heb ik nodig?

En dan nog even dit: check je consumptiegedrag

Niet alles wat invloed heeft op je stemming zit in jou. Veel ervan zit om je héén. Je stemming wordt ook beïnvloed door:

De media die je volgt (doomscrollen, iemand?)
De gesprekken die je voert
De mensen met wie je je omringt
De overtuigingen die je onbewust hebt aangenomen
De mate van overprikkeling of juist onderprikkeling

Je mentale dieet is net zo belangrijk als je fysieke dieet. Je kunt jezelf nog zo goed toespreken, maar als je om 07:00 's ochtends al 12 meningvulkanen op Instagram hebt bekeken, kan je stemming het lastig krijgen. Kies dus bewust waar je je aandacht aan geeft — het is brandstof.

Tot slot: je stemming is niet je stuurman

Je bent niet verplicht om naar je stemming te luisteren alsof het de waarheid is. Je stemming is een signaal. Geen stuurman. Soms zegt het iets waardevols (“rust nodig”), soms iets onhandigs (“je bent waardeloos”). Leer luisteren met nuance.

En nog belangrijker: leer handelen zonder altijd op je stemming te wachten. Want soms ontstaat een betere stemming pas ná de eerste stap.

Call to action

Sta vandaag eens stil bij je eigen gemoedsgolven. Welke herken je in jezelf? En welke kleine mini-interventie kun jij inzetten om je stemming een duwtje in de juiste richting te geven?

Schrijf het voor jezelf op. Houd het klein. En weet: jouw stemming mag schommelen. Maar jij bent méér dan die schommeling.