Depressie en haar invloed op je denken, voelen en doen: hoe verschilt dat tijdens geluk?

Ken je dat gevoel? Het ene moment lijkt alles zwaarder dan normaal, alsof je door stroop loopt. Elke gedachte eindigt met “het gaat toch fout,” en voor je het weet zit je vast in een neerwaartse spiraal. Je raakt verdwaalt in het doolhof van negatieve gedachtes. En voor je het weet, voel je je depressief, ongelukkig en zo intens moe.

Stel je eens voor dat je niet hoeft te wachten tot het vanzelf overgaat. Wat als je je eigen geluk kunt sturen, simpelweg door te letten op hoe je denkt, voelt en handelt? In deze blog duiken we in de wetenschap achter de verschillen tussen depressie en geluk, en hoe je je eigen verandering in gang kunt zetten. Want ja, het kan écht!

Heb je haast en kan je niet het hele artikel lezen? Geen probleem, scroll gewoon zoals je gewend bent naar de "Conclusie". 

Denken, voelen en doen bij depressie

Denk terug aan een periode waarin alles grijs leek. Je gedachten? Vaak zwaar, negatief en repetitief. Dingen als “ik ben niet goed genoeg” of “waarom lukt dit nou nooit?” blijven maar ronddraaien in je hoofd. Ben je bekend met dit doolhof tussen je eigen oren? Dit zijn voorbeelden van cognitieve vervormingen – automatische denkpatronen die steeds terugkomen. Ze zijn sluw, want je merkt vaak niet eens dat ze je humeur beïnvloeden. Aaron Beck, de grondlegger van cognitieve gedragstherapie, legde uit hoe ons brein geneigd is om negatieve ervaringen te vergroten, waardoor die negatieve spiraal alleen maar sterker wordt.

Emotioneel voel je vaak... eigenlijk niets. Er is een soort emotionele leegte. Persoonlijk vergelijk ik het vaak met het leven van een "flatline", zoals je van die medische series wel kent. De monitor met die lange gelijke streep wanneer iemands hart stopt met kloppen. Zo voelt zo'n periode vaak voor mij.

Deze afwezigheid van positieve gevoelens komt deels door een verminderde aanmaak van neurotransmitters zoals serotonine en dopamine. Deze chemische stofjes spelen een cruciale rol in het reguleren van ons humeur en motivatie. Serotonine is bijvoorbeeld bekend als het “gelukshormoon” dat ons helpt om ons goed te voelen, terwijl dopamine een belangrijke rol speelt bij onze motivatie en beloningssystemen. Wanneer de niveaus van deze neurotransmitters dalen, kan dat leiden tot een gevoel van somberheid en lethargie, waardoor je nauwelijks energie hebt om dagelijkse taken uit te voeren. Het is alsof je een batterij hebt die leeg is en niet meer kan opladen.

Denken, voelen en doen bij geluk

Geluk voelt als de tegenhanger van depressie. Niet zozeer dat alles altijd fantastisch is, maar meer dat je, zelfs als dingen misgaan, denkt: “Het komt wel goed.” Gelukkige mensen hebben doorgaans positieve gedachten en vertrouwen erop dat ze situaties kunnen managen. De grondlegger van positieve psychologie, Martin Seligman, zegt dat optimisme niet alleen helpt bij kleine tegenslagen, maar ook een buffer kan zijn tegen serieuze stress.

Gelukkig voelen en positieve gedachten zijn niet alleen een kwestie van momentopnames; ze zijn essentieel voor onze veerkracht in het leven. Wanneer we ons gelukkig en optimistisch voelen, versterken we niet alleen ons emotionele welzijn, maar bouwen we ook een innerlijke reserve op die ons helpt te navigeren door de uitdagingen en tegenslagen die we tegenkomen. Deze positieve staat van zijn bevordert onze mentale flexibiliteit, waardoor we beter in staat zijn om nieuwe ideeën en oplossingen te omarmen, zelfs in moeilijke tijden. Door actief te werken aan het cultiveren van geluk en positieve gedachten, leggen we de basis voor een veerkrachtiger leven, waarin we ons niet alleen beter voelen, maar ook beter kunnen omgaan met wat het leven ons biedt.

Emotioneel gezien voelt geluk vaak licht en energiek. Dit is het resultaat van neurotransmitters zoals endorfine en oxytocine – de heerlijke 'gelukshormonen' die ons een gevoel van voldoening en verbondenheid geven. Endorfines worden vaak vrijgegeven bij fysieke activiteit en creëren een gevoel van euforie, terwijl oxytocine, ook wel het “knuffelhormoon” genoemd, een belangrijke rol speelt in sociale interacties en het creëren van verbindingen met anderen. Deze hormonen werken samen om ons een gevoel van welzijn te geven en ons in staat te stellen om te genieten van het leven.

De wetenschappelijke verklaring

Waarom dit verschil? De broaden-and-build-theorie van Barbara Fredrickson biedt een fascinerende verklaring. Positieve emoties maken ons denkvermogen breder en creatiever; ze geven ruimte om nieuwe ideeën en oplossingen te zien. Negatieve emoties doen het tegenovergestelde: ze vernauwen onze focus, omdat we in de overlevingsmodus gaan. Dit verklaart waarom we vastlopen in negatieve patronen als we ons slecht voelen, terwijl we in tijden van geluk juist mogelijkheden en kansen zien.

Bovendien, hoe eerder in je leven je depressief bent geweest, des te makkelijker het is om terug te vallen in die depressieve toestand. Herhaalde episodes van depressie kunnen leiden tot blijvende veranderingen in de hersenen en chemische processen, waardoor het steeds lastiger wordt om eruit te komen. Daarom is het zo cruciaal om signalen van negatieve verandering vroegtijdig te herkennen en daar waar mogelijk bij te sturen.

Herken de signalen en stuur bij

Het verhaal van Laura

Het mooie is dat je al vroeg kunt herkennen wanneer je denken, voelen en doen de verkeerde kant opgaan. Denk aan een vriendin van me, Laura. Ze was altijd een vrolijke en energieke vrouw, maar op een dag begon ze kleine signalen te negeren. Aanvankelijk waren het gewoon wat negatieve gedachten die steeds vaker opdoken. “Waarom lukt het me niet om die ene deadline te halen?” of “Iedereen lijkt zo gelukkig, wat doe ik verkeerd?” Ze schudde het van zich af, tot het niet meer mogelijk was. Haar gedachten werden zwaarder, en haar motivatie slonk.

Laura voelde zich emotioneel afgevlakt; ze had geen zin meer om met vrienden af te spreken of haar hobby’s te beoefenen. Die momenten van terugtrekking werden steeds langer, en ze kon het gevoel van wanhoop niet meer negeren. Uiteindelijk belandde ze in een vicieuze cirkel van negativiteit, waardoor ze steeds dieper in haar sombere gevoelens wegzakte. Het duurde een jaar voordat ze eindelijk hulp zocht, en dat was pas nadat haar omgeving haar had aangespoord. Maar in die tijd was de schade al aangericht. De lichte depressieve gevoelens waren uitgegroeid tot een chronische situatie, en de weg terug naar het geluk bleek veel moeilijker dan ze ooit had kunnen bedenken.

Stel je nu voor dat Laura eerder had ingegrepen. Wat als ze die eerste signalen had herkend? Wat als ze had besloten om elke ochtend even de tijd te nemen om te reflecteren op haar gedachten? Misschien had ze haar sociale leven iets meer prioriteit gegeven en samen met vrienden of familie gewandeld in plaats van zich terug te trekken. Door positieve acties te ondernemen – zoals sporten, yoga, of gewoon tijd doorbrengen met dierbaren – had ze niet alleen haar gedachten kunnen resetten, maar ook die negatieve spiraal kunnen doorbreken.

Herken signalen voor ze verergeren

Je kunt net als Laura die signalen herkennen voordat ze verergeren. Neem bijvoorbeeld een moment om na te denken over je eigen leven. Voel je je vaak emotioneel afgevlakt? Herken je die automatische negatieve gedachten die steeds terugkomen? Trek je je steeds vaker terug van sociale activiteiten die je ooit leuk vond? Dit zijn de signalen dat het tijd is om bij te sturen.

Neem een moment voor jezelf om te mediteren, ga een stuk wandelen of bel een vriend. Dit klinkt misschien eenvoudig, maar deze acties hebben een diepere impact op je geest. Wanneer je mediteert, help je je brein om zich te ontspannen en te resetten. Het stelt je in staat om afstand te nemen van die negatieve gedachten en een helderder perspectief te krijgen. Een wandeling, vooral in de natuur, kan je stemming onmiddellijk verbeteren. Het brengt niet alleen beweging in je leven, maar ook frisse lucht en zonlicht, wat bekend staat om de aanmaak van vitamine D en de productie van serotonine te stimuleren. En wie kan er nu niet opfleuren van een goed gesprek met een vriend? Sociale interactie kan een enorme boost geven aan je welzijn, omdat het je herinnert aan de verbindingen die je hebt en het gevoel van eenzaamheid vermindert.

Zorg voor jouw persoonlijke gereedschapskist

Maar laten we eerlijk zijn: er zijn momenten waarop mindfulness, mediteren of wandelen niet genoeg lijken te zijn of absoluut niet bij ons passen. Zo zijn er dagen dat ik gewoon niet kan mediteren zonder er geirriteerd door te raken... De ironie!

En dat is overigens helemaal okay en totaal menselijk! Daarom is het belangrijk om een grote gereedschapskist aan te leggen met verschillende technieken, instrumenten en tools die bij jou passen. Wat jou helpt, hoeft niet voor iedereen te werken. Het kan zijn dat mediteren door naar een vlammetje te staren je alleen maar irriteert. Wees dan niet bang om op zoek te gaan naar andere manieren om een meditatieve toestand te ervaren. Misschien is borduren, hardlopen, boksen of zelfs zingen voor jou een betere optie. Het gaat erom wat voor jou werkt en jou dat gevoel van rust en verbinding geeft.

Je hersenen houden van actie, en door in beweging te komen, stimuleer je weer positieve gedachten. Het is cruciaal om te begrijpen dat herhaling in dit proces key is. Wanneer je nieuwe, positieve gewoontes vormt, geef je je brein de kans om zich aan te passen en te leren. Dit vergt tijd en geduld, en dat is waar zelfcompassie om de hoek komt kijken. Wees lief voor jezelf in deze reis; je leert jezelf op een nieuwe manier in het leven te staan.

Veranderingen doorvoeren is vaak een traject vol vallen en opstaan. Het is helemaal niet erg om af en toe te struikelen. Wat belangrijk is, is dat je steeds weer opstaat – dat je één keer meer opkrabbelt dan dat je valt. Soms voelt het zo vermoeiend, vervelend en zelfs zinloos, maar geloof me: elk stapje, hoe klein ook, is extreem waardevol in jouw reis naar geluk. Dus geef jezelf de ruimte om te leren, te groeien en te ontdekken dat je kunt floreren, zelfs in de meest uitdagende tijden.

Conclusie

Het verschil tussen depressie en geluk zit in hoe we denken, voelen en handelen. Wanneer je de wetenschap erachter begrijpt, kun je niet alleen negatieve patronen sneller herkennen, maar ook actief sturen naar meer balans en geluk in je leven. Dus, waar wacht je nog op? Ga aan de slag en merk het verschil! En zoek je inspiratie? Schrijf je dan eens in voor mijn nieuwsbrief of neem deel aan een webinar!